T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Çanakkale Mehmet Akif Ersoy İl Halk Kütüphanesi

Anafartalar Muharebeleri

ANAFARTALAR MUHAREBELERİ

      17 Ağustos’tan 21 Ağustos’a kadar geçen süre zarfında Anafartalar Bölgesi’nde 12. Tümen cephesinde önemsenecek bir harekat görülmedi. Bu zaman içerisinde Türk birlikleri ön hatların tahkimatını güçlendirdi, irtibat hendekleri yapmayla uğraştılar. Kıtalar arasındaki dağınıklıklar düzenlendi. Ayrıca topçu desteğinin arttırılması için Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’ndan ağır bataryaların getirtilmesi çalışmaları başlanmıştı.
Ian Hamilton planından vazgeçmemişti. 9. Kolordu Komutanı ile yapmış olduğu görüşmenin ardından 21 Ağustos’ta yapılacak olan saldırı planlanır.
       Bu plana göre; 1. Tümen İsmailoğlu Tepesi’nin doğusuna, 29. Tümen Yusufçuk Tepesi’ne saldıracaktı. Bu tepelerin ele geçirilmesiyle 10. Tümen İbrikçi’ye hareket ettirilecekti. 53. Tümen ile 54. Tümen Sülecik ile Kireçtepe arasında saldırıya geçecekti. 2. Atlı Tümen’inden bir Tugay yedekte tutularak, gereğine göre kullanılacaktı. Saldırının hedefi Kavaktepe idi. Yarım saatlik bir topçu ateşiyle 15.00’te saldırı başlayacaktı. Anzac Kolordusu ise Kayacıkağılı bölgesinden harekata geçecekti.
        Mustafa Kemal bir gün öncesinden 12. Tümen cephesine hareket eder. İsmailoğlu ile Kayacıkağılı doğrultusunda cephenin yarılabileceğini düşündüğü için, 4. Tümen’den 33. Alayı, 7. Tümen’in sağ kanadına yaklaştırır. Ayrıca 9. Tümen’i de cepheye katmayı düşünür.
       

Mustafa Kemal düzenlemeleri yaptıktan sonra karargahına döner. Liman Paşa’nın orada olduğunu görür. Yaptığı düzenlemeleri Ordu Komutanına anlatır ve onayını alır.
21 Ağustos günü hazırlanan plan uygulamaya dökülür. Saat 14.30’da 9. Kolordu çeşitli çap ve cinste toplarıyla 12. ve 7. Tümen bölgesine yoğun top atışına başlar. Bu bombardımana bir zırhlı, üç kruvazör ve Anzac Kolordusunun topları da katılır. Hal böyle olunca yerden yükselen toz dumanı bulutuna yanan çalıların dumanı da katılarak ortalığı cehenneme çevirirler. 
Anzac ve İngiliz askerleri taarruza başlarlar. Taarruza yeni başlamalarına rağmen birçok askerlerini yitirirler. Düşman askerlerinin saldırı esnasında fazla zayiat verme sebeplerinden birisi de, arazide bulunan fundalıkların alev almasıydı. Buna Türk askerinin topçu desteği de eklenince taarruzun bölünmesine neden oldu. Bu arada telefon tellerinin sıcaktan dolayı kavrulması ve birbirine yapışmasıyla haberleşmeler kopmuştu. Yine güneyde 11. Tümen hattına taarruz eden askerlerde bazı engellerle karşılaşmışlardı. İsmailoğlu Tepelerinin eteklerine doğru hendeklerin ve su kanallarının bulunduğu noktalardan taarruza kalkışmışlardı. Türklerin de savunma için güçlü yerleri seçmelerinden dolayı Anzac Taburları da kısa zamanda dağılmışlardı.
Tuğgeneral Cox Komutasında, Anzac Kolordusu’ndan alınan karma tugaya Bombatepe’yi almaları emredildi. 500 kadar Avustralyalı askerle yapılan taarruz, Kayacıkdere Vadisi’nden yapılan yan ateşle durduruldu ve düşman askerlerinin hepsi öldürüldü. Bombatepe’nin altında bulunan İrlandalı ve Yeni Zelandalı askerlerin durumu ise çok vahimdi. Türkler buraya gece boyunca el bombası atıp, süngü hücumuna kalktılar. Hamilton’un Bombatepe konusunda ısrarca davranmasının sebebi ise; bu bölge Arıburnu ile 9. İngiliz Kolordusu’nun bağlantı noktasıydı. Ayrıca Azmakdere Vadisi’nden Türk hatlarına kadar olan görüşü sağlıyordu. II. Anafartalar Muharebesi olarak adlandırılan 21 Ağustos Muharebeleri İngilizler için bir hayal kırıklığı daha yaratmıştı. Saldırıya geçen İngiliz kuvveti dört tümenden oluşuyordu. Buna rağmen karşılarında kendilerinden sayıca çok az olan 12. Tümen yer almaktaydı. Bu taarruzlar sonucunda 5.000 ölü, 9.000 yaralı vererek zayiat sayıları 14.000’e ulaşmıştı.
Yine bu muharebelerde de komutanlık niteliğini ortaya koyan Mustafa Kemal 21 Ağustos Muharebeleri hakkında şunları söyleyecektir:”21 Ağustos 1915’te düşmanın en az biri taze olmak üzere üç tümen ile yaptığı taarruz neticesinde beş bin ölü ve bir buçuk misli yaralıya karşılık, yalnız 7. Tümen cephesinde 40–50 metrelik bir siper hattına girmeye muvaffak olmuştur. Buna karşılık zayiatımız iki bin beş yüz miktarındadır. Düşmanın maksadı, Kayacıkağılı, İsmailoğlu Tepeleri’ni, Yusufçuk Tepesi’ni zapt ederek grubun cephesini yarmak ve bu hat içinden doğuya ilerlemekti. Düşman büyük bir azimle ve çok inatçı taarruzlar yaptı. İngiliz asilzadelerinden oluşan süvari alayını bu uğurda feda etti. Düşmanın en kalabalık bir şekilde hücumlar yaptığı cephe, 12. Tümen cephesiydi. Bu tümen kıtaları ve bilhassa 34. Alay ile bunu süratle yetişerek tam zamanında takviye eden 9. Tümen’in 64. Alay’ının kısımları, yaya süvari tümeninin son inatla yaptığı hücumları göğüs göğse, süngü süngüye karşılayarak imha etmiş ve başarı neticesini göstermişlerdi.”

Çanakkale Mehmet Akif Ersoy İl Halk Kütüphanesi