T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI Çanakkale Mehmet Akif Ersoy İl Halk Kütüphanesi

Kirte Muharebeleri

Kirte Muharebeleri

Birinci Kirte Muharebesi (28 Nisan 1915)

Seddülbahir çıkarmalarında 29. İngiliz Tümeni çok kayıp vermiş, 3 tugay ve 9 tabur komutanı muharebe dışı kalmıştı. 28 Nisan 1915’e kadar bu cepheye 3 Fransız piyade taburu ile top bataryası çıkarılabilmiş, bununla top mevcudu ancak yirmiyi bulabilmişti. Bu durumda 29. İngiliz Tümen komutanı takviye edildi. 28 Nisan 1915 sabahı saat 08.00’da donanmanın desteğinde İngiliz ve Fransız birliklerinin taarruzu başladı. Öğleye kadar iyi giden düşman ilerlemesi öğleden sonra hızını kaybetti, gün ilerledikçe de İngiliz Karargâhı savaş üzerinde ki bütün denetimini kaybetti. Türk direnişi ise bütün gün gittikçe daha da canlı bir hal almış ve hudut alayı süngüyle yapılan müthiş taarruz karsısında dayanamayıp kaçmaya başladı. Ön hatlarda 87. ve 88. İngiliz Tugayları, sağ kanatlarda ise 115. Fransız Alayı bulunmaktaydı. 86. Tugayı geride yedek kuvvet olarak tutuyorlardı. Bu bölgede 25, 26 ve 27. Piyade Alaylarından oluşan 9. Tümen bulunmaktaydı. (27. Alay Çanakkale Cephesi boyunca Arıburnu mıntıkasında görev yapmıştır). 16 düşman taburuna karşılık 9 taburluk kuvvetimiz bulunmaktaydı. 28 Nisan sabahı düşman donanmalarının ateş desteği altında İngiliz ve Fransız birlikleri taarruza geçtiler. Taarruz 26. Alay’ın müdahalesiyle saat 11.30’da durdu. Sol kanatta ise 87. İngiliz Tugayı Kirte’ye bir kilometre mesafeye kadar yaklaştı. Fakat karşı taarruzda bulunan birliklerimiz bu saldırıyı durdurdu. Öğleden sonra tekrar saldırıya geçen 86 ve 88. Tugaylar 19. Türk Alayı’nın taarruzuyla geri çekilmek zorunda kaldı. Aksama doğru saat 18.00’da taarruz tamamen durdu. Birinci Kitre Muharebesi sona ermişti. İngiliz ve Fransızların zayiatı 3000 kişiyi bulurken Türklerin kaybı 2378 kişiydi.

İkinci Kirte Muharebesi (6 – 8 Mayıs 1915)


 

General Hamilton bu tarihe kadar gerçekleşen taarruzlarda Türklerin yorgun düştüklerini tahmin ederek takviye almalarına fırsat vermeden Kirte Köyü ve Alçıtepe’ yi zapt etmeye karar verdi. Bunun için İngiliz ve Fransız kuvvetler birliklerini takviye ederek 6 Mayıs’ta Kirte’yi almak için tekrar taarruza geçtiler. 42. Tümen’in 125. Tugayı birer Avustralya ve Yeni Zelanda Tugayı ile beş batarya daha karaya çıkarılmıştı. Düşmanın 125, 88 ve 87. Tugayları sağda Fransızların tümenleri solda ve yedekte de bir Hint tümeni yer almış bulunuyordu. Türklerin ise sağda 9. Tümen’i, solda 7. Tümen’i ve geride de 11 ve 5. Tümenleri vardı. Türklerin 15000 kişilik kuvvetlerine karşılık düşmanın 25000 kişilik İngiliz- Fransız ortak kuvveti bulunuyordu. 7 ve 9. Tümenlerimiz birinci hatta mevzide, 15. tümen ise ihtiyattaydı. Düşman 6 Mayıs günü saat 11.30’da taarruza başladı. Düşman hiçbir yerde mevzilerimize giremedi.7 Mayıs’ta tekrarlanan taarruzda yer yer mevzilerimize girdilerse de geri püskürtüldüler. 8 Mayıs saat 10.30’daki taarruzda ise bazı başarılar elde ettilerse de yine geri püskürtüldüler. İkinci Kirte Muharebesi’ni izleyen 12 Mayıs gece yarısı Muavenet-i Milliye torpidomuz Türk hatlarına devamlı olarak ağır kayıplar verdiren Goliath zırhlısına Morto Koyun’da isabet ettirdiği üç torpido ile batırdı. 42 İngiliz ve 2. Fransız Tümenlerini Seddülbahir’e çıkardı. 14 Mayıs’ta da 29. Tümen’i karaya çıkararak büyük bir kuvvet yığdı. Çanakkale bölgesine gelmesi beklenen Alman denizaltısı U–21 25 ve 27 Mayıs’ta Gelibolu yarımadası önlerinde dolaşan Triumph ve Majestic zırhlılarını batırdı. Böylece Türk hatları biraz daha rahatlamış oldu. İkinci Kirte Muharebesi’nde üç günlük toplam kaybımız 2000 kişiye yakındı. İngiliz ve Fransız kuvvetleri ise 6500 kişi kaybetmişti.

Üçüncü Kirte Muharebesi (4 – 6 Haziran 1915)

Arıburnu cephesinde Türk Kuzey Grup Komutanlığı’nın 19 Mayıs’ta başlattığı taarruz başarısızlıkla sonuçlandı. Türk birlikleri çok ağır kayıplar verdi. Başkomutan Hamilton bu durumdan yararlanmaya ve şansını Seddülbahir cephesinde denemeye karar verdi ve Yassıtepe- Alçıtepe’yi ele geçirmek için üçüncü defa Kirte Köyü’nü ele geçirmeyi planladı. Çanakkale Boğazı ile Kirte yolu arasında doğuda 1 ve 2. Fransız tümenleri ile İngiliz 2. Deniz Piyade Tugayı taarruz hazırlık mevzilerinde bulunuyordu. Bunların batısındaki bölgede İngiliz 8. Kolordusu’nun 42 ve 29. Tümenleri bulunuyordu. Deniz piyade tümeni ise ihtiyattaydı. Fransız kolordusunun mevcudu 30000, İngiliz kolordusunun ise 31000 idi. 4 Haziran saat 12.10’da savaş piyade taarruzu ile başladı. Deniz ve karadan açılan ateş sabah saat 08.00’da başlamıştı. 12. Tümen’in şiddetli mukavemeti ile Fransız kolordusunun tüm taarruzu durdurulmustu. Bugünde yapılan taarruzdan düşmanın tek kazancı 1,5 km’lik bir cephede 200–450 metre derinlikteki araziyi ele geçirebilmekti. 5 Haziran günü İngiliz ve Fransız birlikleri bulundukları siperleri tahkim edip muharebe sahasını temizlemekle geçirdiler. Türk birlikleri ise 6 Haziran taarruzunun hazırlıkları ile meşgul oldular. 5/6 Haziran gecesi saat 03.30’da 9. Türk Tümeni taarruza başladı, bununla daha önce kaybedilmiş siperler geri kazanıldı.12. tümen ise bu taarruzu destekleyip elinde tuttuğu siperleri korudu. Üçüncü Kirte Muharebesi sonucunda Türk kaybı 65 subay ve 4952 er idi.

Çanakkale Mehmet Akif Ersoy İl Halk Kütüphanesi